CS Lewis: Against Scientism

With acknowledgements to Steve Bishop: an accidental blog

________________________________________

Dooyeweerd: Rationalism's Critical Flaw (13)

Post (1) in this series can be found HERE.

Follow sequence thereafter via "NEWER POST" button (extreme bottom left of each post).

Misunderstanding of the intermodal synthesis of meaning as a transcendental-logical one.

     Transcendental logicism can be maintained apparently only by a curious shift of meaning, which interprets the truly inter-modal synthesis as a so-called transcendental-logical one, as an act of the would-be self-sufficient transcendental subject of thought.

     What really happens in this first choice of a position is an absolutizing of the transcendental-logical function of theoretical thought and this absolutization is not to be explained in terms of a purely theoretical conclusion from the inner nature of reflecting thought itself. Consequently, ἀρχή and Archimedean point coincide in this transcendental logicism.

    The rationalistic metaphysics which distinguished ἀρχή and Archimedean point absolutized the logical aspect of actual thought only in the ἀρχή, regarded as Intellectus Archetypus.

The necessary religious transcending in the choice of the immanence-standpoint.

     By this original choice of a position, the attempt is made to detach the logical function of theoretical thought (whether only in the ἀρχή or in the ἀρχή and Archimedean point alike) from the inter-modal coherence of meaning and to treat it as independent. In the nature of the case, this choice is no act of a "transcendental subject of thought", which is merely an abstract concept. It is rather an act of the full self which transcends the diversity of modal aspects.

     And it is a religious act, just because it contains a choice of position in the concentration-point of our existence in the face of the Origin of meaning. In the choice of the immanence-standpoint in the manner described above, I myself elevate philosophic thought, whether in the transcendental-logical or in the metaphysical-logical sense, to the status of ἀρχή of the cosmos. This ἀρχή stands as origin, beyond which nothing meaningful may be further asked, and in my view no longer occupies the heteronomous mode of being which is meaning. It exists in and through itself.

     This choice of a position in the face of the ἀρχή transcends philosophic thought, though in the nature of the case it does not occur apart from it. It possesses the fulness of the central self-hood, the fulness of the heart. It is the first concentration of philosophic thought in a unity of direction. It is a religious choice of position in an idolatrous sense.

     The proclamation of the self-sufficiency of philosophic thought, even with the addition of "in its own field", is an absolutizing of meaning. Nothing of its idolatrous character is lost by reason of the thinker's readiness to recognize that the absolutizing κατ' ἐζοχήν [pre-eminently] which he performs in the theoretical field is by no means the only rightful claimant, but that philosophy should allow the religious, aesthetic or moral man the full freedom to serve other gods, outside the theoretical realm.

     The philosopher who allows this freedom to the non-theoretician is, so to speak, theoretically a polytheist. He fights shy of proclaiming the theoretical God to be the only true one. But, within the temple of this God, no others shall be worshipped!

     Thus the first way of our critique of philosophical thought has for a provisional conclusion: Even on the immanence-standpoint the choice of the Archimedean point proves to be impossible as a purely theoretical act which prejudices nothing in a religious sense.

     In truth the selfhood as the religious root of existence is the hidden performer on the instrument of philosophic thought. Only, it is invisible on the basis of the immanence-standpoint.

     Actually, philosophic thought in itself offers us no Archimedean point, for it can function only in the cosmic coherence of the different modal aspects of meaning, which it nowhere transcends.

     The immanent Ideas of the inter-modal coherence of meaning and of the totality of meaning are transcendental limiting concepts. They disclose the fact that theoretical thought is not self-sufficient in the proper field of philosophy, a point to which we shall have to return in detail.

     No other possibility for transcending the inter-modal coherence and the modal diversity of meaning is to be found, except in the religious root of existence, from which philosophic thought also has to receive its central direction.

 Dr J. Glenn Friesen's Dooyeweerd Glossary

HERE

Free download of entire "New Critique of Theoretical Thought" 

HERE

See also Andrew Basden's Dooyeweerd site:

HERE

 __________________________

Omduiding van de kosmologische zin-verbinding in een transcendentaal-logische.

     Men zal het slechts schijnbaar kunnen handhaven door een eigenaardige zin-verschuiving, welke de in waarheid kosmo-logische apriorische zin-verbinding en zin- onderscheiding omduidt in een zgn. transcendentaal-logische synthesis, als daad van het vermeend zelfgenoegzame transcendentale denk-subject.

     Wat hier in waarheid bij deze eerste stellingkeuze geschiedt, is een verabsoluteering (wijl zelfgenoegzaam-verklaring) van het zin-onderscheidend en-verbindend denken in transcendentaallogischen zin, waarbij ἀρχή en Archimedisch punt samenvallen. Gelijk de rationalistische metaphysica, die ἀρχή en Archimedisch punt bleef onderscheiden, het actueele denken slechts in de ἀρχή als intellectus archetypus verabsoluteerde.

De noodwendige religieuze transcendeering in de keuze van het immanentiestandpunt.

     Deze eerste stellingkeuze, waardoor men meent het theoretisch denken 't zij alleen in de ἀρχή, 't zij in ἀρχή en Archimedisch punt gelijkelijk, uit den kosmischen zin-samenhang te hebben uitgeheven en op zich zelve gesteld, is uiteraard geen daad van een ‘transcendentaal denk-subject’, dat immers slechts een abstract begrip is, doch veeleer van het volle ik, dat het denken transcendeert.

     En het is een religieuze daad, juist omdat zij een stellingkeuze in het concentratiepunt van ons bestaan inhoudt tegenover den Oorsprong van den zin.

     Ik zelf verhef, bij de gereflecteerde keuze van het immanentiestandpunt, het wijsgeerig denken 't zij in transcendentaal-logischen, 't zij in metaphysisch-logischen zin tot ἀρχή van den kosmos. Deze ἀρχή staat als oorsprong, waarboven niet zin-vol meer valt uit te vragen, naar mijn beschouwing niet in de heteronome zijnswijze van den zin. Zij bestaat veeleer bij en door zich zelve.

     Deze stellingkeuze tegenover de ἀρχή transcendeert het wijsgeerig denken, al geschiedt zij uiteraard niet zonder het theoretisch denken. Zij bezit de volheid der zelfheid, de volheid van het hart, zij is de eerste concentratie van het wijsgeerig denken in een eenheid van richting. Ze is een religieuze stellingkeuze in af-godischen zin en daarmede tevens een zin-vervalschende daad, die het geheele wijsgeerig denken aftrekt van de volheid der Waarheid.

     De proclameering van de zelf-genoegzaamheid van het wijsgeerig denken, zelfs met de toevoeging ‘op zijn eigen gebied’, is een zinverabsoluteering κατ' ἐζοχήν, die niets van haar af-godisch karakter verliest, doordat de denker bereid is tot de erkentenis, dat de verabsoluteering, die hij op het theoretisch gebied uitvoert, geenszins de eenig rechthebbende is, maar dat de wijsbegeerte aan den religieuzen, den aesthetischen of moralistischen mensch de volle vrijheid behoort te laten, buiten het theoretisch gebied, andere goden voor hun aangezicht te hebben.

     De wijsgeer, die deze vrijheid aan den niet-theoreticus laat, is, om zoo te zeggen, theoretisch polytheist. Hij schuwt de proclameering van den theoretischen God tot den eenigen, waren. Maar binnen den tempel van dien God, zal geen andere worden aangebeden!

     De keuze van het Archimedisch punt is dus ook op het immanentiestandpunt niet als een zuiver-theoretische daad mogelijk, die in religieuzen zin niets praejudicieert.

     In waarheid is de zelfheid als religieuze wortel van het bestaan, de, op het immanentiestandpunt slechts onzichtbare, speler op het instrument van het wijsgeerig denken.

     Het wijsgeerig denken biedt ons naar den waren stand van zaken, op zich zelve geen Archimedisch punt, wijl het slechts in den kosmischen zin-samenhang kan fungeeren en inderdaad nergens dien zin-samenhang transcendeert.

     De immanente ideeën van den zin-samenhang en van de zintotaliteit zijn grensbegrippen, die de onzelfgenoegzaamheid van het theoretisch denken op het eigen gebied der wijsbegeerte openbaren, een punt, waarop wij uiteraard uitvoerig terugkomen.

     Er is geen andere mogelijkheid tot transcendeering van den samenhang der kosmische zin-verscheidenheid te vinden dan in den religieuzen wortel van het bestaan waaruit ook het wijsgeerig denken zijn uitgang neemt.

De af-val onzer zelfheid van de ἀρχή de zintotaliteit en de gevolgendaarvan voor het wijsgeerig denken.

In den af-val van de zin-totaliteit van heel onzen kosmos heeft echter onze zelf-heid haar standplaats in dat Archimedisch punt verloren, waarbuiten geen waarachtige zelf-kennis, geen waarachtig inzicht in de zin-totaliteit en den Oorsprong van allen zin mogelijk is....

De verstrooiing van het af-vallig zelfbewustzijn in de kosmische zin-verscheidenheid en het ontstaan van de -ismen in de immanentie-philosophie, ook in haar zgn. transcendentale richtingen.

En het feit, dat het af-vallig zelf-bewustzijn zich in de zin-verscheidenheid verstrooidheeft en zijn concentratie slechts in den weg der verabsoluteering terugvindt, verklaart ook de...

De Midas-sage en de immanentie-philosophie.

De zin-rijke Midas-sage kan ons ter symboliseering dezer -ismen in de immanentie-philosophie dienen....

Het Christelijk transcendentie-standpunt als radicale omwenteling in de instelling van het wijsgeerig denken.

Het is de inderdaad radicale beteekenis van de Christelijke religie voor de wijsbegeerte, dat zij ons weder den trancendenten religieuzen wortel van het...

Het hart, als religieus concentratiepunt van heel het menschelijk bestaan, is inderdaad de volle zelfheid, de religieuze wortel ook van het wijsgeerig denken.

Het hart is de in waarheid transcendente wortel van het menschelijk bestaan, het eenig punt, waarin wij de tijdelijke zin-verscheidenheid in den samenhang des tijds te boven gaan....

Het immanentie-standpunt als krypto-religieuze instelling van het wijsgeerig denken.

Het is de Christelijke religie, die het immanentie-standpunt in de wijsbegeerte heeft...

De onverzoenlijke anti-these tusschen de immanentie-philosophie en een wezenlijk Christelijk wijsgeerig denken.

Er is alzoo een onverzoenlijke anti-these tusschen het noodwendig religieus apriori van de immanentie-philosophie en van een wijsbegeerte, die zich inderdaad in het Christelijk transcendentiestandpunt instelt...

De Goddelijke Openbaring werpt aan het Christelijk denken niet een autoritaire oplossing van immanent-wijsgeerige problemen in den schoot.

De in Christus vervulde Goddelijke Openbaring, die zich tot den religieuzen wortel...

Free download of entire "De Wijsbegeerte der Wetsidee" 

HIER

Dooyeweerd: Rationalism's Critical Flaw (12)

Post (1) in this series can be found HERE.

Follow sequence thereafter via "NEWER POST" button (extreme bottom left of each post).

The theoretical synthesis supposes the modal diversity of meaning of the logical and the non-logical which is its opposite.

     In this process of theoretical thought, characterized by its antithetical attitude, every correct formation of concepts and judgements rests upon a sharp distinction among the different aspects of meaning and upon a synthesis of the logical aspect with the non-logical aspects of our experience which are made into a "Gegenstand" (1).

________________

(1) We must observe that the modal aspects of our experience are at the same time the modal aspects of all reality in its integral empirical sense. Empirical reality is by no means exhausted in sensory perceptions. We shall have to return to this point in different later contexts.

________________

     This synthesis is in itself a basic problem of philosophy. However, in every case it supposes the inter-modal coherence as well as the modal diversity of logical and non-logical meaning.

     Consequently, the logical meaning of the assumed subjective pole of thought is different from all non-logical aspects of meaning. But at the same time it is fitted with the latter in an indissoluble coherence.

     Now there is a logical diversity which is immanent in the logical meaning of thought, but which could not exist apart from a cosmic modal diversity of meaning, within which the logical side itself functions. A closer discussion of this state of affairs will follow in a later  context.

The pitfall in the conception of the so-called transcendental subject of thought as Archimedean point: cosmic diversity of meaning and diversity in thespecial logical meaning.

     The pitfall in the last objection made by the adherents of transcendental logicism consists in the identification of cosmic diversity of meaning with diversity in its logical or analytical sense.

     How could the fundamental modal diversity of meaning, to which the logical function of thought necessarily remains bound, itself be of logical origin? If this supposition were dealt with seriously, it should destroy itself at the outset in the following antinomy: the proclamation of logical meaning as the origin of the cosmic diversity of meaning is tantamount to the elimination of the modal diversity, and consequently to the abandoning of theoretical thought itself. For the latter is possible only in the process of analysis and inter-modal synthesis of meaning. This consequence was inferred by some Sophists from the logicism of PARMENIDES.

     The so-called transcendental subject of thought cannot be maintained, unless, from the start, the inter-modal synthesis is introduced into the logical aspect itself. But, as soon as this occurs, the "transcendental-logical subject of thought" is thrown back into the midst of the modal diversity of meaning. For the inter-modal synthesis presupposes the modal diversity and the mutual coherence of the logical and non-logical aspects of meaning. Consequently how could an Archimedean point be given within theoretical thought?

 Dr J. Glenn Friesen's Dooyeweerd Glossary

HERE

Free download of entire "New Critique of Theoretical Thought" 

HERE

___________________

De theoretische zin-verbinding onderstelt de zinverscheidenheid van het logische en het daaraan tegenovergestelde niet-logische.

     In dit theoretisch, tegenoverstellend denken berust alle juiste begripsvorming op

onderscheiding van de zin-zijden van den kosmos en op een verbinding of synthesis van den logischen denkzin met den tegenovergestelden niet-logischen zin, welke synthesis op zichzelve een grondprobleem der wijsbegeerte is.

     Deze zin-verbinding of zin-synthesis, waardoor, gelijk wij later zullen zien, het theoretisch denken zich van alle niet-theoretisch denken onderscheidt, onderstelt reeds den zin-samenhang in de zin-verscheidenheid van logischen en niet-logischen zin.

     Alzoo, de logische zin van de subjectieve denkpool is als logische zin verscheiden van alle niet-logische zin-functies, maar tegelijk met de laatste in een onverbrekelijken zin-samenhang gevoegd.

     Er is nu een logische verscheidenheid, die aan den logischen zin van het denken immanent is, maar niet zou kunnen bestaan zonder een kosmische zin-verscheidenheid, waarbinnen het logische zelve fungeert.

De valstrik in de opvatting van het zgn. transcendentale denk-subject als Archimedisch punt: Kosmische zin-verscheidenheid en verscheidenheid in logische zin-bijzonderheid.

     De valstrik, die in de laatste tegenwerping van den aanhanger van het zgn. transcendentale immanentiestandpunt verscholen is, bestaat nu in de vereenzelviging van de kosmische zin-verscheidenheid met de verscheidenheid in logische zin-bijzonderheid.

     De aanhanger van dit standpunt zal echter blijven weigeren de zin-bijzonderheid van zijn begrip van het transcendentale denksubject te erkennen. De transcendentaal-logische denk-pool blijft voor hem de-zelve door niets bepaalde, maar al het andere bepalende - oorsprong van alle zin-verscheidenheid, welke laatste slechts door apriorische denk-kategorieën kan worden geconstitueerd.

     Hoe kan echter de wezenlijke zin-verscheidenheid, waarin toch de logische zin noodzakelijk bevangen blijft, zelve van logischen oorsprong zijn? Werd met deze gedachte ernst gemaakt, dan zou zij zich reeds in den aanvang ontbinden in de antinomie: De proclameering van den logischen zin tot oorsprong der kosmische zinverscheidenheid staat gelijk met de opheffing der zin-verscheidenheid en daarmede met de opheffing van het theoretisch denken, dat slechts in de zin-onderscheiding en zin-verbinding mogelijk is. Een consequentie, welke reeds de sophisten uit het logicisme van PARMENIDES trokken.

     Het zgn. transcendentale denk-subject laat zich slechts handhaven door van meetaf de apriorische zin-verbinding in het transcendentale denken op te nemen. Zoodra dit geschiedt, wordt echter het ‘transcendentale denk-subject’ midden in de kosmische zin-verscheidenheid teruggeworpen. Want de kenniswervende zin-synthesis vooronderstelt de

zin-verscheidenheid van de logische en de nietlogische zin-zijden van den kosmos, en haar onderlingen samenhang. Waar blijft dan mijn Archimedisch punt binnen het theoretisch denken?

Free download of entire "De Wijsbegeerte der Wetsidee" 

HIER

Dooyeweerd: Rationalism's Critical Flaw (11)

Post (1) in this series can be found HERE.

Follow sequence thereafter via "NEWER POST" button (extreme bottom left of each post).

Does the so-called transcendental subject of thought satisfy the requirements for the Archimedean point?

     With all sorts of terms not properly analysed in their meaning, the attempt is made to suggest to us, that we possess such a unity beyond the diversity of meaning in philosophic thought. The "transcendental consciousness", the "transcendental cogito", the "transcendental unity of apperception", the "transcendental logical ego" and such like are conceived of as the subjective pole of thought, to which the empirical world is related as "Gegenstand".

     This unity is thought of as a logical unity of the thinking consciousness which does not imply any multiplicity or diversity of moments. Instead, every special synthesis of a multiplicity of perceptions should be necessarily related to this unity.     

     Consequently, the latter should also transcend the coherence of the modal aspects. For, indeed, this inter-modal coherence of meaning, too, presupposes the transcendental subject of thought as central logical point of reference.

     However, this argument rests upon a serious misunderstanding which is caused by the pitfall concealed in the conception of the "transcendental cogito" itself.

     For the latter neglects the basic transcendental problem concerning the relation of the ego and its logical function of thought (1).

____________

(1) "Pure transcendental thought" is always meant in a logical sense. For the other modal aspects of the real act of theoretical thinking e.g. the psychical [sensory] or the historical, do not satisfy the requirements of "pure thought" in the sense which is meant here. Only the linguistic aspect is usually comprehended in it, but in a strict conception of "pure thought" that aspect, too, should be eliminated, because it cannot be "pure" in the sense ascribed to "transcendental reflexive thought". "Linguistic signification", taken in its modal meaning, remains always bound to time, and to the coherence with the other modal aspects of temporal reality. Only by reducing the linguistic aspect of meaning to a purely logical one can it be maintained as belonging to supposed "pure thought". However, we shall see, that the logical function of thought itself is nothing without the inter-modal coherence of meaning.

____________

     It may be true that I myself transcend the coherence of all modal aspects of meaning, but this does not hold good for my logical function of thought. The unity of the ego which thinks cannot be of a transcendental logical character. For the ego is the concentration-point not only in respect to my logical, but to all of my modal functions. The logical unity of the thinking subject remains a unity within a multiplicity of moments. For the logical aspect together with all other aspects is also bound to the inter-modal coherence of meaning. As we shall show in detail in a later context of our inquiry, this coherence is expressed in its own modal structure, and the latter is the very transcendental condition of our logical function of thought. Consequently, the logical function of the act of thought does not transcend the modal diversity of meaning, and therefore it must lack that unity above all multiplicity which characterizes the central ego.

     But, it will be objected, is not the very diversity of meaning which is in view, a state of affairs that is meaningful only for thought that makes distinctions? Thus it may be true that the logical function of thought, so far as it is still conceived of as an aspect of experienced reality, is confined to the diversity of meaning. But this does not prove that the transcendental-logical subject of thought (understood as the ultimate subjective pole of thought) is unable to transcend the coherence of the modal aspects. On the contrary, does it not appear, just at this point, that all modal diversity of meaning is irreversibly dependent upon this transcendental subject of thought, and does it not appear that in respect to the latter we can in fact speak of a "Transcendenz in der Immanenz"? At this juncture we  have indeed approached a very fundamental point in our discussion with the adherents of the so-called "transcendental" immanence-standpoint.

     In the last objection we meet a new pitfall, which we have to lay bare carefully, in order that it shall not catch us again and again.

     We must attribute logical meaning to the subjective pole of thought under discussion in so far as it is conceived of as an ultimate logical unity of our thinking self-consciousness; and more precisely, in so far as it is presented as a subjective logical pole of philosophical thought, we must attribute theoretical logical meaning to it.

     Now in the sequel, we shall demonstrate in still further detail, that in theoretical thought we are constantly active in an opposition of the non-logical aspects to the logical aspect of meaning. It is from this very opposition that the theoretical problem is born.

Dr J. Glenn Friesen's Dooyeweerd Glossary

HERE

Free download of entire "New Critique of Theoretical Thought" 

HERE

________________________

Voldoet het zgn. transcendentale denksubject aan de eischen van Archimedisch punt?

     Met allerlei, in hun zin niet behoorlijk geanalyseerde termen poogt men ons te suggereeren, dat wij in het wijsgeerig denken zulk een eenheid boven de zin-verscheidenheid bezitten: het ‘transcendentale bewustzijn’, het ‘transcendentale cogito’, het ‘phaenomenologisch gezuiverd bewustzijn’ (als het absolute, zin-gevend bewustzijn) enz. enz., gedacht als subjectieve denk-pool waartegenover al het kenbare in de tegenpool der voorwerpelijkheid komt te staan.

     Deze immanente subjectieve denkpool, die wij reeds als het product van een theoretische abstractie leerden kennen, zou als Archimedisch punt dan dus ook allen samenhang der bijzondere zinzijden van onzen kosmos moeten transcendeeren.

     En inderdaad, verheft zich het denken in zijn subjectieve pool niet reeds daardoor boven allen zin-samenhang in de zin-verscheidenheid dat ik dien zin-samenhang moet denken, zal ik er over kunnen spreken?

     Intusschen berust deze redeneering op een ernstig misverstand, dat veroorzaakt wordt door den valstrik, die in de opvatting van het zgn. ‘transcendentale cogito’ zelve verscholen ligt.

     Wanneer het waar is, dat ik zelve den samenhang van alle bijzondere zin-zijdender kosmische werkelijkheid transcendeer, dan geldt ditzelfde daarom nog niet voor mijn denk functie in haar nimmer tot ‘Gegenstand’ van mijn denken te maken subjectieve actualiteit. Stel in de plaats van het cogito, het credo, in de plaats van het ‘ik denk’, het ‘ik geloof’.

     Men zal moeten toegeven, dat ik op den samenhang tusschen de bijzondere zin-zijden van onzen kosmos niet slechts mijn denken, maar ook mijn geloofsfunctie kan richten. Transcendeer ik nu daarom in mijn geloofsfunctie den zin-samenhang mijner functies in den kosmos, is er m.a.w. ook een immanent actueele geloofspool, waarin de zin-verscheidenheid in haar samenhang getranscendeerd wordt?

     Maar gelooven en denken zijn in hun functioneelen zin verscheiden en deze kosmische zin-verscheidenheid kan ik in mijn denken zelve niet transcendeeren, evenmin als in mijn immanente geloofsfunctie.

     Maar, zoo zal men tegenwerpen, de bedoelde zin-verscheidenheid is toch zelve een stand van zaken, die eerst zin heeft voor het onderscheidend denken? Alzoo: het moge waar zijn, dat de denkfunctie, voorzoover zij nog zelve als zijde van de ervaarbare werkelijkheid gedacht wordt, in de zin-verscheidenheid bevangen is, maar dat bewijst niet, dat ook het transcendentale denk-subject, als subjectieve denk-pool, den samenhang der zin-zijden niet zou transcendeeren. Integendeel, blijkt niet juist hier, dat alle zinverscheidenheid onomkeerbaar van dit transcendentale denksubject afhankelijk is, dat wij bij de subjectieve denkpool inderdaad van een ‘Transcendenz in der Immanenz’ kunnen spreken? Wij zijn hier inderdaad tot een zeer principieel punt in onze discussie met de aanhangers van het zgn. ‘transcendentale’ immanentiestandpunt genaderd.

     In de laatste tegenwerping is een nieuwe valstrik verborgen, dien wij met zorg hebben bloot te leggen, zal hij ons niet telkens gevangen nemen.

     In de subjectieve denk-pool, waarvan hier voortdurend sprake is, woont als denk-pool logische zin en als subjectieve pool van het wijsgeerig denken nader: theoretisch-logische zin.

     Gelijk wij in het vervolg nog uitvoerig zullen aantoonen, zijn wij in het theoretisch denken steeds werkzaam in een tegen-overstelling van het niet-logische aan den immanent-logischen zin van het denken en wordt juist in die tegen-overstelling het theoretisch probleem geboren.

Free download of entire "De Wijsbegeerte der Wetsidee" 

HIER

Dooyeweerd: Rationalism's Critical Flaw (10)

Post (1) in this series can be found HERE.

Follow sequence thereafter via "NEWER POST" button (extreme bottom left of each post).

The inner problematic situation of the immanence-standpoint.

     In this Introduction it suffices for us to bring to the fore the inner problematic nature of the immanence-standpoint. It will suffice to show how the choice of this standpoint is not possible unless the limits of philosophic thought are actually transcended.

     At this point we proceed from that which we learned above to be essential to the Archimedean point of philosophy. The latter, as we demonstrated, must be elevated above the modal diversity of meaning. Should the Archimedean point itself be enclosed in this diversity, then it would be per se unsuitable as a point of reference, from which the view of totality must be directed over the different modal aspects of our cosmos.

     Furthermore, the Archimedean point, as we previously observed, must also transcend the coherence in the diversity of thr modal aspects. Of this thesis we are now to render a further account.

Why the totality of meaning cannot be found in the coherence of the modal aspects.

     Why can the totality of meaning not be found in the  immanent coherence of meaning among the different modal aspects? Because the immanent coherence among all special aspects of meaning of our cosmos lacks in itself the inner concentration-point in which these latter meet in a radical unity. This truth becomes immediately evident to us in the act of self-reflection.

     In this Introduction we began by observing that our ego expresses itself in all special modal aspects of our existence. This is possible only because the latter find their concentration-point in the ego. Now the self is elevated above the modal diversity of meaning and is thus transcendent with respect to it. Our selfhood does not coalesce with the mutual coherence among all functions which we have in the cosmos.

     The modal diversity of meaning exists only in the coherence of all modal aspects, but it is the expression of a totality of signification which through the medium of time is broken up into a modal diversity of aspects.

     The totality or fulness of meaning is the necessary transcendent centre where, in their mutual coherence, all modal aspects converge into the unity of direction towards the Origin, towards the Ἀρχή of all meaning.

The Archimedean point as concentration-point for philosophic thought.

     Thus, in connection with the preceding, the Archimedean point of philosophy must truly be the concentration-point for philosophic thought and as such it must transcend the modal diversity of meaning even in its coherence. Can this concentration-point be found in philosophic thought itself? In other words, can we, discover anywhere in theoretical thought a point that really transcends the modal diversity of meaning?

Dr J. Glenn Friesen's Dooyeweerd Glossary

HERE

Free download of entire "New Critique of Theoretical Thought" 

HERE

_______________

De innerlijke problematiek van het immanentiestandpunt.

     In deze Inleiding volstaan wij er mede, de innerlijke problematiek van het immanentie standpunt naar voren te brengen, en aan te toonen, hoe de keuze van dit standpunt zonder een wezenlijke transcendeering boven het wijsgeerig denken en boven alle aan de zinverscheidenheid immanente functies van het bewustzijn niet mogelijk is.

     Daarbij gaan wij uit van hetgeen wij hierboven als wezenlijk voor het Archimedisch punt der wijsbegeerte leerden kennen. Dit Archimedisch punt, zoo betoogden wij, moet boven de zin-verscheidenheid verhevenzijn, zal het ons inderdaad houvast bieden. Zou het Archimedisch punt zelve in de zin-verscheidenheid besloten liggen, dan is het persé ondeugdelijk als orienteeringspunt, van waaruit de blik der totaliteit over de zin verscheidenheid moet worden gericht.

     Het Archimedisch punt moet voorts ook - gelijk wij reeds opmerkten - den zin-samenhang in de verscheidenheid der zinzijden te bovengaan. Daarvan willen wij ons thans nader rekenschap geven.

Waarom de zin-totaliteit niet in den samenhang der zin-verscheidenheid kan gelegen zijn.

     Ook in den immanenten samenhang in de zin-verscheidenheid van getalszijde, ruimtelijke zijde, bewegingszijde, organische levenszijde, gevoelszijde, logische, historische e.a. zijden der kosmische werkelijkheid kan de zin-totaliteit niet gelegen zijn. De immanente samenhang tusschen alle bijzondere zin-zijden van onzen kosmos mist op zich zelve het innerlijk concentratiepunt, waarin alle bijzondere functies van den zin in de zin-volheid samentreffen. Deze waarheid wordt ons in de zelf-bezinning onmiddellijk openbaar.

     Wij begonnen in deze Inleiding op te merken, dat onze zelfheid zich in alle bijzondere zin-zijden van ons bestaan uitdrukt. Zulks is alleen mogelijk, doordat al deze bijzondere zin-functies in de zelfheid, in de ikheid, haar boven de zin-verscheidenheid verheven, dus transcendent, concentratiepunt vinden. Onze zelfheid dekt zich niet met den onderlingen samenhang tusschen alle functies, welke wij in den kosmos bezitten.

     De zin-verscheidenheid bestaat slechts in den onderlingen samenhang van alle zin bijzonderheid, maar als uitdrukking van een zinvolheid, die zich in de zin-verscheidenheid verbijzondert.

     De zin-totaliteit is als zin-volheid het noodwendig transcendente centrum, waar alle bijzondere zin-functies in haar onderlingen samenhang samentreffen in de eenheid van richting op den Oorsprong, op de Ἀρχή van allen zin.

Het Archimedisch punt als concentratiepunt voor het wijsgeerig denken.

     Het Archimedisch punt der wijsbegeerte moet dus in verband met het voorgaande in waarheid zijn het concentratiepunt voor het wijsgeerig denken en als zoodanig de zin-verscheidenheid ook in haar samenhang te boven gaan. Kan nu dit concentratiepunt aan het wijsgeerig denken zelve immanent zijn, kunnen wij m.a.w. in het denken ergens een punt vinden, dat inderdaad de zin-verscheidenheid transcendeert?

Free download of entire "De Wijsbegeerte der Wetsidee" 

HIER

Dooyeweerd: Rationalism's Critical Flaw (9)

Post (1) in this series can be found HERE.

Follow sequence thereafter via "NEWER POST" button (extreme bottom left of each post).

We employ the term immanence-philosophy in the widest possible sense.

     Thus we do not take the term immanence-philosophy in the usual narrow meaning of philosophy which sees all reality as immanent in consciousness and has broken every bridge between the functions of human consciousness and an extra-mental "Ding an sich". Rather we mean it in the wide sense of all philosophy that seeks its Archimedean point in philosophic thought itself, irrespective of its further understanding of this latter, whether in a rationalistic, irrationalistic, metaphysical, transcendental-logical, vitalistic, psycho-logical or historical sense.

     On this standpoint, the task of philosophy can be viewed more broadly or more narrowly. Thus there exists in modern immanence-philosophy a current which stresses the purely  theoretical character of philosophic inquiry and recognizes that the theoretical is merely one of the many aspects from which we may view the cosmos, even though it be the only one from which we can really grasp it in the view of totality.

Alongside of the theoretical cosmos, the religious, the aesthetic, the moral and other a theoretical "worlds" are recognized. To philosophy is expressly denied the right to claim the monopoly of value for its "theoretical cosmos".

     So much the more powerfully, however, does this school of philosophy bring to the fore the self-sufficiency of "transcendental" thought as Archimedean point for philosophy and at the same time as ἀρχή of the "theoretical cosmos".

     The theoretical cosmos, on this standpoint, is really the "creation" of philosophic thought. The latter must first of all demolish methodically everything a-theoretical, leaving a chaotic material of consciousness, which is to be ordered as a cosmos in the creative forms of philosophic thought (RICKERT).

     The immanence-philosopher has the sincere conviction, that the scientific character of philosophic thought can only be maintained in this conception of philosophy. What would become of the "objectivity", of the "universal validity", of the controllability of philosophic thought, if philosophy were to bind itself to presuppositions which go beyond its own immanent boundaries? Religious and "weltanschauliche" convictions may be highly respectable; indeed, a philosophy that understands its limits, will guard against attacking them. But, within the domain of philosophy, their claims cannot be recognized. Here it is not a matter of believing in what exceeds "the limits of our cognitive faculty". But it is solely a question of objective theoretical truth, valid alike for everyone who wants to think theoretically.

     Observe the presence in this same connection of the so-called neutrality-postulate in respect to religious conviction and personal life-view. However, this postulate is in no sense inherent in the immanence-standpoint. It is accepted only by those currents in immanence-philosophy which deny to the latter any dominion over personal life.

     All the acumen which the advocates of this standpoint have at their disposal is brought to bear on the demonstration of the correctness of this neutrality-postulate. When later on we enter upon a more special discussion of the relation of philosophy to a life-and-world view, we shall have to face two of the most acute modern pleas in its behalf, those of HEINRICH RICKERT and THEODOR LITT.

Dr J. Glenn Friesen's Dooyeweerd Glossary

HERE

Free download of entire "New Critique of Theoretical Thought" 

HERE

___________________________

Het woord immanentiephilosophie wordt door ons in den breedst mogelijken zin genomen.

     Wij nemen hier dus het woord immanentiephilosophie niet in de enge gebruikelijke beteekenis van wijsbegeerte, die alle werkelijkheid immanent aan het bewustzijn vat en iedere brug tusschen de menschelijke bewustzijnsfuncties en een ‘extra-mentale werkelijkheid’ heeft afgebroken, doch in den breeden zin van alle wijsbegeerte, die haar Archimedisch punt immanent in het wijsgeerig denken zelve zoekt, onverschillig hoe dit wijsgeerig denken dan nader wordt opgevat, 't zij in rationalistischen, 't zij in irrationalistischen, 't zij in metaphysischen, 't zij in transcendentaal-logischen, 't zij in psychologischen, 't zij in historischen zin.

     De taak der wijsbegeerte kan op dit standpunt breeder of enger worden gezien. Zoo bestaat in de moderne immanentiephilosophie een sterke strooming, die op het theoretisch karakter van het wijsgeerig onderzoek allen nadruk legt en erkent, dat het theoretische slechts één van de vele gezichtshoeken is, waaronder wij den kosmos kunnen bezien, zij 't al den eenigen, waaronder wij hem inderdaad in den blik der totaliteit kunnen vatten.

     Naast den theoretischen kosmos worden de religieuze, de aesthetische, de moralistische en andere a-theoretische ‘werelden’ erkend en aan de wijsbegeerte wordt dan uitdrukkelijk het recht ontzegd voor haar theoretischen kosmos het waarde-monopolie op te eischen.

     Des te sterker wordt echter door deze wijsgeerige richting de zelfgenoegzaamheid van het ‘transcendentaal’ theoretisch denken als Archimedisch punt voor de wijsbegeerte en ἀρχή tevens van den ‘theoretischen kosmos’ naar voren gebracht.

     De theoretische kosmos is inderdaad op dit standpunt de ‘schepping’ van het wijsgeerig denken, dat eerst al het a-theoretische methodisch tot een chaotisch bewustzijnsmateriaal moet afbreken, om het eerst daarna in de scheppende vormen van het wijsgeerig denken tot een kosmos te ordenen (Zoo bv. RICKERT).

     De immanentie-philosoof heeft bij deze opvatting van de wijsbegeerte de eerlijke overtuiging, dat alleen zóó het wetenschappelijk karakter van het wijsgeerig denken valt te handhaven. Wat zou er immers van de ‘objectiviteit’, van de ‘algemeen-geldigheid’, van de controleerbaarheid van het wijsgeerig denken terecht komen, wanneer de wijsbegeerte zich zou binden aan vóór-onderstellingen, die haar eigen immanente grenzen te boven gaan? Religieuze en ‘weltanschauliche’ overtuigingen mogen in hooge mate eerbiedwaardig zijn, ja, de haar grenzen begrijpende wijsbegeerte zal er zich wel voor hoeden ze aan te tasten. Maar binnen het domein der wijsbegeerte kunnen hare aanspraken niet worden erkend. Hier komt het niet aan op gelooven in wat ‘de grenzen van ons kenvermogen’ overschrijdt, maar op objectieve, voor ieder, die theoretisch denken wil, gelijkelijk geldende theoretische waarheid.

     Zie daar dan tegelijk het zgn. neutraliteitspostulaat, dat overigens aan het immanentiestandpunt geenszins inhaerent is, doch slechts door die stroomingen in de immanentie-philosophie wordt aanvaard, die althans de wijsbegeerte geen heerschappij over het persoonlijk leven toekennen.

     Alle scherpzinnigheid, waarover de voorstanders van dit standpunt beschikken, is toegespitst op het aantoonen van de juistheid van het neutraliteitspostulaat. Twee van de meest scherpzinnige moderne pleidooien daarvoor, die van HEINRICH RICKERT en THEODOR LITT zullen wij nog later onder de oogen hebben te zien, wanneer wij meer afzonderlijk het verband tusschen wijsbegeerte en levens- en wereldbeschouwing gaan behandelen.

Free download of entire "De Wijsbegeerte der Wetsidee" 

HIER

Dooyeweerd: Rationalism's Critical Flaw (8)

Post (1) in this series can be found HERE.

Follow sequence thereafter via "NEWER POST" button (extreme bottom left of each post).

The immanence-standpoint in philosophy.

     The prevailing conception accepts the self-sufficiency of philosophic thought in accomplishing its task, notwithstanding the fact that, for the rest, there exists a great divergence of opinion about the nature, task and methods of philosophy. While regarding this autonomy of reason as the alpha and omega of philosophic insight, many thinkers are sure to concede the necessity of the Archimedean point. DESCARTES in his "cogito" supposed that he had found the only fixed point in the universal methodical scepticism with respect to all reality present in experience. Since this great thinker the necessity of an Archimedean point has generally been recognized by modern philosophy, at least so far as the latter realizes the necessity of critical self-reflection. But modern philosophy will have to rise with might and main against our position, that this Archimedean point cannot be sought in philosophic thought itself. In regard to the Archimedean point of philosophy, it must cling tightly to the immanence standpoint. Consequently it rejects every support that is found in something which transcends the immanent boundaries of theoretic thought, as such. At the utmost it will agree that — within the latter — the theoretic intuition ("Wesensschau") is the ultimate ground of philosophical certainty.

     Every attack against this immanence-standpoint will mean an attack on the scientific character of philosophy itself. Or — in so far as the very field of philosophic inquiry is considered to be of a supra-scientific character — it will be regarded as an attack on the freedom of philosophic thought.

The immanence-standpoint does not in itself exclude the so-called metaphysical way to that which transcends human thought.

     In itself the acceptance of the immanence-standpoint does not in any way imply the rejection of the so-called metaphysical way to that which transcends human thought. Classical immanence-philosophy was even entirely based upon a metaphysical prima philosophia.

     This metaphysical road to the totality of meaning and the ἀρχή at least in the rationalistic currents, involves the attempt to overstep the boundaries of philosophic thought in the idea of an absolute deified thought. The latter should comprise in itself the fulness of being, it should be the νόησις νοησέως ["knowledge of knowledge"], the "intellectus archetypus" in a purely logical sense.

     In other words, the rationalistic-metaphysical way to an ἀρχή that transcends human thought absolutizes the logical function of thought.

     Deified thought, the νόησις νοησέως ["knowledge of knowledge"] becomes the ἀρχή; human thought in its assumed participation in divine reason, is understood to be the Archimedean point. The totality of meaning is sought in the system of the Ideas immanent in thought.

     The immanence-standpoint, however, does not necessarily imply belief in the self-sufficiency of the logical function of human thought, in contradistinction to the rest of the immanent functions of consciousness.

     The age-old development of immanence-philosophy displays the most divergent nuances. It varies from metaphysical rationalism to modern logical positivism and the irrationalist philosophy of life. It is disclosed also in the form of modern existentialism. The latter has broken with the Cartesian (rationalistic) "cogito" as Archimedean point and has replaced it by existential thought, conceived of in an immanent subjectivistic historical sense (1).

________

(1) We are only referring to the Humanistic philosophy of existence.

__________________________________________________________

Free download of entire "New Critique of Theoretical Thought" 

HERE

_________________________ 

Het immanentiestandpunt in de wijsbegeerte.

     De heerschende wijsbegeerte, die de aanvaarding van de zelfgenoegzaamheid van het wijsgeerig denken tegenover alle goddelijke openbaring voor de vervulling van zijn taak als alpha en omega van het wijsgeerig inzicht beschouwt, zal de noodzakelijkheid van het Archimedisch punt wel toegeven. Sinds DESCARTES in zijn ‘cogito ergo sum’ het eenig vaste punt meende te hebben gevonden tegenover de universeele methodische scepsis aan alle in de ervaring zich aanbiedende werkelijkheid, wordt de bedoelde noodzakelijkheid door haar algemeen erkend, voorzoover zij althans de noodzakelijkheid eener critische zelf-bezinning in de wijsbegeerte inziet. Zij zal echter met alle kracht moeten opkomen tegen de hierboven verdedigde stelling, dat dit Archimedisch punt niet in het wijsgeerig denken zelve (al of niet in zijn samenhang met andere bewustzijnsfuncties) kan worden gezocht. Zij moet ten aanzien van het Archimedisch punt der wijsbegeerte aan het immanentiestandpunt vasthouden, dat iederen steun van het denken in iets dat de immanente grenzen der bewustzijnsfuncties als zoodanig transcendeert, afwijst (1).

     Iedere aanslag op dit immanentiestandpunt zal voor haar een aanslag op de wetenschappelijkheid der wijsbegeerte zelve beteekenen.

________

     (1) De transcendentaal-philosophie, welke haar Archimedisch punt in een transcendentaal gevat ‘cogito' zoekt, zal uiteraard weigeren bij de apriorische transcendentale eenheid van het denken nog van een bewustzijnsfunctie te spreken.

     De immanente transcendentale denk-pool is immers volgens haar boven alle bewustzijnsfuncties verheven, daar deze al hare theoretische bepaaldheid eerst aan het transcendentale denken ontleenen.

     Vanuit het Christelijk transcendentie-standpunt bezien, blijft echter ook de immanent apriorische structuur van het denken een functioneele, blijft dus ook het transcendentale denken een bewustzijnsfunctie onzer transcendente zelfheid.

__________

Dit standpunt sluit op zich zelve niet den zgn. metaphysischen weg naar het aan het menschelijk denken transcendente uit.

     Wordt dit immanentie-standpunt aanvaard, dan is daarmede nog volstrekt niet de zgn. metaphysische weg naar het aan het menschelijk denken transcendente afgewezen. De klassieke immanentiephilosophie was zelfs geheel in een metaphysische prima philosophia gefundeerd. Deze metaphysische weg naar de zin-totaliteit en de ἀρχή loopt echter, althans bij de rationalistische stroomingen, noodzakelijk over de poging tot overschrijding van de creatuurlijke grenzen van het wijsgeerig denken in de idee van een absoluut, de zijnsvolheid in zich bevattend, vergoddelijkt denken, de νόησις νοησέως, de ‘intellectus archetypus’.

     De rationalistisch-metaphysische weg vanuit het immanentiestandpunt naar een aan het menschelijk denken transcendente ἀρχή is m.a.w. de weg der verabsoluteering van de denkfunctie.

     Het ver-goddelijkte denken, de νόησις νοησέως, wordt de ἀρχή; het menschelijk denken, in zijn ver-ondersteld deel-hebben aan de goddelijke rede, wordt als Archimedisch punt gevat; de zintotaliteit wordt gezocht in het systeem der aan het denken immanente ideeën.

Het immanentie-standpunt impliceert echter niet noodzakelijk het geloof in de zelfgenoegzaamheid van het menschelijk denken tegenover de overige immanente bewustzijnsfuncties.

     Het vertoont veeleer blijkens de eeuwenoude ontwikkeling der immanentiephilosophie de meest uiteenloopende schakeeringen vanaf het metaphysisch rationalisme tot de moderne irrationalistische levensphilosophie. Het openbaart zich ook in de gestalte der moderne zgn. existentie-philosophie, die met het Cartesiaansche (rationalistische) ‘cogito’ als Archimedisch punt heeft gebroken en meent in Dilthey's lijn het vivo ervoor in de plaats te hebben gesteld.

Free download of entire "De Wijsbegeerte der Wetsidee" 

HIER